Jest kilka magicznych momentów w życiu każdego z nas, takich wielkich chwil, które pozostają na długo w pamięci. To istotne wydarzenia kształtują nas, budują nasze wspomnienia i decydują jak patrzymy na przeszłość.  Bez wątpienia do takich decydujących zdarzeń należą święta, które przeżywamy w rodzinnym gronie. Czas spędzony z rodziną, w ciepłej, przyjemnej atmosferze, jest zapamiętywany na zawsze. Dobre chwile przy rodzinnym stole, wraz z dziadkami, rodzicami, rodzeństwem, pozostają w nas już na zawsze. Nic dziwnego, że każdy stara się nadać temu wyjątkowemu fragmentowi życia cech godnych zapamiętania i pielęgnowania w pamięci. To, co decyduje o budowaniu tożsamości świąt wielkanocnych, to zwyczaje, które kultywujemy w naszych rodzinach podczas tego wyjątkowego okresu w roku.

Tradycje związane ze świętami Wielkiej Nocy

Do okresu Wielkanocy należy zaliczać cały Wielki Tydzień poprzedzający Niedzielę Wielkanocną i wszelkie obrzędy związane z jego przebiegiem. Okres świąt kończy Wielkanocny Poniedziałek, charakterystyczny ze względu na obyczaj polewania się wodą.

Niedziela Palmowa

Dzień Niedzieli Palmowej poprzedza o siedem dni Niedzielę Wielkanocną i miał zwiastować wjazd Jezusa do Jerozolimy. Niedziela Palmowa na przestrzeni lat miewała różne nazwy - zwano ją Niedzielą Kwietną czy też Wierzbową. Poświęconymi w kościele palemkami zwykło się smagać wszystkich domowników, a następnie zawieszona nad świętym obrazkiem lub drzwiami miała chronić domowników przed burzą i ogniem.

Topienie Judasza (wieszanie Judasza)

Źródłem tego zwyczaju było topienie Marzanny. W XVIII wieku zaczęto kultywować pamięć o zdradzie Judasza poprzez tworzenie jego symbolicznej kukły i unicestwianie jej. Obrzęd rozpoczynał się w Wielką Środę lub Wielki Czwartek. Widowisko rozpoczynało się sądem nad kukłą Judasza, a następnie powieszeniem jej na kościelnej wieży. To jeszcze nie koniec, gdyż w Wielki Piątek kukła była zrzucana z wieży, bita, szarpana i ostatecznie topiona. Przedstawienie często wywoływało agresję, więc kościół po pewnym czasie zabronił kultywowania tego obrzędu, choć zwyczaj w szczątkowej formie utrzymuje się jeszcze lokalnie, na przykład na Podkarpaciu.

Triduum Paschalne

Może nie każdy zdaje sobie sprawę z czym tak dokładnie wiąże się Triduum Paschalne w kościele katolickim. Otóż w Wielki Czwartek - w pierwszy dzień wielkiego Triduum - z ołtarza zabierane są wszelkie przedmioty, a dzwony przestają zupełnie bić aż do momentu zmartwychwstania. Kiedyś zwyczajowo chodzono po wsi i kołatano grzechotkami, by wzbudzić strach.

Wielki Piątek to dzień Drogi Krzyżowej, oznaczał złożenie do grobu ciała Jezusa. To dzień największego postu w naszej religii. W Wielki Piątek kultywowano kilka zwyczajów związanych ze śledziami - na przykład przybijano je do drzewa.  Miała to być dla śledzi swoista kara za wygnanie z jadłospisu pozostałych dań (faktycznie niegdyś w piątek wielkopostny jadało się głównie śledzie i żur). Tradycja wieszania śledzi była formą pożegnania postu.

W Wielką Sobotę domy katolików były spryskiwane wodą, by zapewnić dostatek ich mieszkańcom. W dzisiejszych czasach Wielka Sobota kojarzy się głównie ze święceniem jedzenia, od którego zacznie się spożywanie świątecznych potraw w Wielkanocną Niedzielę.

Co zawiera wielkanocny koszyczek?

Koszyczek z wielkanocną święconką powinien zawierać zestaw składników, które mają odwieczne znaczenie symboliczne w naszej religii:

baranek - nie może go zabraknąć w żadnym koszyczku - jest znakiem zmartwychwstania Chrystusa,

jajka - to metafora rodzącego się nowego życia,

chleb - oznacza ciało Chrystusa, symbolizuje dobrobyt i pomyślność,

sól - ma być znakiem prawdy,

chrzan - odzwierciedla mękę Pańską w imię grzechów swojego ludu,

ser - oznacza pojednanie człowieka z naturą,

babka - to symbol umiejętności.

Pisanki

Mało kto wie, że zwyczaj malowania jajek narodził się wcześniej niż religia chrześcijańska i wywodzi się z Mezopotamii. Dopiero rozwijające się chrześcijaństwo przejęło ten zwyczaj. Malowane jajko symbolizuje narodzenie się nowego życia, przebudzenie przyrody i wiarę w zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. W domach naszych przodków przyozdabianiem jajek wielkanocnych zajmowały się wyłącznie kobiety, a mężczyznom nie było można w tym czasie nawet wejść do izby, gdyż mogli rzucić urok na pisanki. Zwyczaj rozpoczynania śniadania wielkanocnego od dzielenia się przez domowników święconym jajkiem jest alegorią dzielenia się opłatkiem podczas Wigilii Świąt Bożego Narodzenia i jest wyrazem przekazania sobie znaku pokoju i przyjaźni.

Dekoracje świąteczne

Wielkanoc to wyjątkowy czas, na który przygotowujemy zarówno serca, jak i nasze domy. Przyozdabiamy nasze domy, stoły i koszyczki w dekoracje świąteczne, nie tylko ze względów estetycznych, ale by spowodować określoną, wyjątkową atmosferę. Wśród wizerunków wesołych zajączków, żółtych kurczaczków i ładnego obrusu, te pełne nadziei święta z pewnością będą radosne i udane.

Do ozdoby wielkanocnego koszyczka świetnie sprawdzą się sztuczne, kolorowe jajka. Pisanki zrobione z drewna, ceramiki lub ozdobionego styropianu ubarwią nie tylko koszyczek, ale i wielkanocny stół. Poza jajkami, można przyozdobić stół wszelkimi figurkami, a będą to na przykład zajączki, owieczki albo kurki i kokoszki. Figurki z motywem wielkanocnym mogą też pełnić funkcję użyteczną - jako solniczki i pieprzniczki lub podstawki do jajek. Na świątecznym stole nie może zabraknąć obrusa nawiązującego do Wielkanocy, świątecznych serwetek lub bieżnika z wesołymi motywami. Do ozdobienia innych partii domu, okien, drzwi, kuchni, można użyć zawieszek drewnianych, ozdób wiszących, wbijanych i w postaci klamerek.

Czas Wielkanocy powinien być celebrowany entuzjastycznie, gdyż jest to najradośniejsze święto w chrześcijańskim kalendarzu liturgicznym. Przygotujmy się więc na nie duchowo i fizycznie. Z szacunku do naszych przodków kultywujmy dobre tradycje, cieszmy się ze wspólnego malowania pisanek i przyozdóbmy dom, by spędzić ten czas w miłym towarzystwie rodziny i wśród przedmiotów i dekoracji, które będą symbolizowały znaczenie tego ważnego święta.